çağrışım

• bugün hava günlük güneşlik olduğu için öğle vaktinde bir yürüyüşe çıkmıştım. kaldırımda giderken gözüm köpek pisliğine ilişti.
  
  köpek pisliği gören birinin vereceği tepki az çok bellidir. benim tepkim ise alışılmışın dışında oldu biraz. derhal aklıma mesnevi'de geçen "gül kokusundan bayılan debbağ" hikayesi geldi ve yol boyunca o hikayeyi tekrar ele almaya çalıştım zihnimde. zira mesnevi hikayeleri çok katlı anlamlar içerir. bir katının anlamını çözmemiz bizi diğer katlara çıkmaktan alıkoymamalıdır.
  
  gördüğünüz üzere kaldırımda görülen bir köpek pisliği beni hangi noktalara taşıdı. işte tasavvuf büyüklerinin eserleri böyledir. insanı her yönden kuşatmayı, kucaklamayı amaçlar ve hakikate intikal ettirmeyi hedefler. onlardan boş söz çıkmaz. eğer bir şey söyledilerse mutlaka bir hikmeti vardır.
  
  kendi cürmüne bakmadan büyükleri eleştirenler, kendi anlayışsızlıklarına yansınlar; çünkü bir katreciğin bahri umman misali zatları değerlendirmesi söz konusu olamaz.
• beni az once dumur etmis kelime. mesela cagri diye bi sevgilim olsa, ona "cagrisim" diyebilecegim geldi aklima. kendimden de hayattan da tiksindim. nerden giriyo beynime bu sacmasalak seyle hic bilmiyorum...
• beynin bilgiyi yüzeyle ilintili tutabilmek için uyguladığı bir işlem. bilgileri birbirine bağlayarak bir nevi ağ oluşturur. yüzeyle bağı kopan bilgi bir daha yüzeye ulaşamaz drekt olarak çağrıştırılmazsa, başka bir deyişle tamamen unutmak diye bişii yoktur, sadece uzun süre bağlantıları tazelenmeyen bilgi iyice ötelenir ve ulaşılamaz hale gelir, ipi olmayan bi kuyunun kovası gibi hani, kova orda ama alamazsını onu falan, nası teşbih
• önemi çok büyüktür. çağır gelsin diye de bir söz vardır misalen. saçmalamanın çıkış noktası, teorilerin beslendiği yerdir, noktadır, fildir, resimdir, ayrandır, iç iç kudur.
• dozundayken iyi bir haslet. kontrolsüz hali bir miktar sıkıntı kaynağı.
  
  bu aralar okuduğum, baktığım her bir halt bir şeyleri çağrıştırıyor, yoruldum be!
• her öznenin, zihinde basit bir tasarımı vardır. çağrışım, bu ikisi arasında belli bir etkiye sahip olan ilintinin çekim gücüdür.
• bu seferkinin nasıl olduğunu biliyorum. her ne akla hizmetse dune'un ilk cildini okurken winampta freestyler dönüyordu. ama sürekli, başka hiçbir şey araya girmiyor. kendimi de öyle bir kaptırmışımki okumaya... hatta müziğin ritmiyle paralel bir şekilde cümleleri okuyorum. bu böyle saatlerce sürdü. fremenler saldırırken fonda freestyler güm güm vuruyor. neyse sonra ne oldu ne zaman bu müziği duysam aklıma dune geliyor ve gülümsüyorum. bu çağrışım.
  
  ikinci nokta. şu an itibariyle dune'u da freestyler'ı da çok seviyorum. ama akıl gözüyle bu freestyler denen şarkıyı dinlediğimde vasat bir şarkı gibi geliyor. herhalde bir şekilde dune'dan aldığım zevk şarkıya da bağlanmış. pavlov'un köpeği hesabı. muhtemelen tam tersi de doğru. çünkü dune'un 4. cildinden pek keyif alamadım. herhalde müziğin ritmi ile birlikte roman orgazmik bir karakter kazanmış.
  
  kıssadan hisse: beyinde neyi neye bağladığına dikkat edecen. hadi freestyler iyi. ya nane nane olsaydı?
• fena bir şey.
  gerçeği görememe / algılayamama, dolayısıyla çağrı ile bildiğini okumaya yol açar.
• bir düşüncenin, görüntünün ya da davranışın bir başkasını anımsatması.
  
  günlük hayatımda en çok kelimeler bana çağrışım yaptırır. özellikle de hoyratça kullanılmayan, az bilinen ya da az kullanılan kelimeler. misal müskirat sözcüğü bir arkadaşın cümleleri arasında geçmiştir, bir diziye giderim, , kahve pisirecekken makinanının bir parçasını arıyorumdur, yanımdaki yekpare o, boşuna bakınma der, öyle mi diye döner gülümserim. zira en sevdiğim şiirde geçen sözcüklerden biridir. ne içindeyim zamanın ne de büsbütün dışında, yekpare geniş bir ânın parcalanmaz akışında derim. bazen de bir romana giderim bir sözcükle. çağrışımların gezintileri beni acayip özgür hissettiriyor. oradan oraya hızlıca değil, sürprizli ve gülümseten bir şekilde yolculuk etmek efsun gibi.
• ruhsal olayların istencin aracılığı olmadan, kimi kez de istencin direnişine karşın birbirlerini bilinç alanına çekmesi.
  (bkz: tedai)