2024 ekonomik krizi

• burada eleştiri ve tespit yapan çok ancak ne yapabilirizi konuşan pek yok, tecavüz kaçınılmazsa zevk almaya bakın. biraz tespit, biraz öneri ve çokça çözüm anlatacağım. tecrübelerimden yola çıkarak, eğer düzenli olarak çaresiz zamanlar yaşayan biriyseniz, hayatınızı değiştirebilecek yönlendirmeler içeriyor olacak:
  önce biraz tespit şeedeyim:
  eğer 2024 yılının 2. yarısında yüksek faize rağmen halen cari açığı düşürecek finansman bulunamamış olursa, kısa-orta ve uzun vadeli yabancı sermaye hala ve hala çekilememeye devam ederse asıl kusursuz fırtınayı siz o zaman görün. kriz kelimesinin gerçek tanımı neymiş, yaşayarak öğreniriz.
  
  türkiye'de yüksek enflasyonun sebebi esasen faizlerin düşük tutulması değildir. bunun 2 temel sebebi vardır:
  1)kur kaynaklı maliyet artışları ile fiyat istikrarsızlığı.
  2)döviz açığı sebebiyle oluşan -okurken hayal et: nah bu kadar- cari açık.
  
  bu anlamda, faiz sebep enflasyon neticedir/@copimizm denen ecnebi sözü, ilgili yazıda belirttiğim denklemden dolayı -yani borçlandığın para dolar ve kazandığın para lira ise- aslında doğrudur ama eksiktir. faiz de çok büyük bir günahın sonucu olarak ortaya çıktığı için, o günahı işleyenler asıl çözümü üretmiyorlar.
  
  giriş
  bu iki madelik sebep çözüme ve istikrara kavuşmadan başka ne yaparsan yap geçici kalır, günü kurtarmalıktır, dönüp dolaşıp götünde daha büyük sesler çıkararak patlar. buna yüksek faiz vermek de dahil. türkiye gibi ülkeler bu anlamda çaresizdir çünkü paranın sahibi fed enflasyonu global ölçekte bilerek azdırmıştır, buna karşı duracak tek güç katma değerli üretimdir. ama biz iç talebi doyurmadan üretimlerimizi para musluklarının başına oturan ihracatçılara peşkeş çekiyoruz, bunu devletin gücünü kullanarak bilerek yapıyoruz.
  
  aslında meselemiz bunu değiştirmek istemiyor olmamız, devlet gücünü alan tüm ülkeyi sömürmeye ve gücü kendine aktarmaya odaklanıyor. madem böyle, kendimizi kurtarmaya bakacağız.
  
  artık bu iki temel sebeple ilgili iyileşme sağlanamazsa günü kurtaracak bir alan da kalmadığından, 2024 yılında yaşanacak olan potansiyel tehlikeler bugüne kadar gördüklerimize fragmanmış dedirtebilir. döviz açığı, katma değeri yüksek üretimin artması ile azalacak bir durum olduğuna göre kazandığımızdan daha az harcayacak şekilde gereksiz tüketimi olabildiğince daraltırken bir yandan da üretime yatırım yapacak alanlara sermaye bulup akıtmamız gerekiyor.
  
  rant ekonomisinden bir türlü vazgeçemeyen mevcut zihniyet ile bunu ne kadar yapabiliriz bilinmez ama yapılsa bile sonuçları kısa vadeli elde edilemez. yani 2024 ve 2025 her türlü çok büyük sıkıntıların çekileceği yıllar olacak.
  
  riskler: türkiye cumhuriyet tarihinin en en en yıkıcı, tehlikeli, zorlayıcı ekonomik olaylarına şahitlik edeceğimiz yıl 2024 ve 2025 olabilir. her koşulda günün sonunda türkiye bir insan ömrüne sığacak sürede düze çıkmayacak dostlar. yani zaman kaybetmeden bireysel olarak ne yapabileceğimize odaklanıp geri kalan kısımlara enerji tüketmeye son vermeliyiz. başlıyorum:
  
  önlemler
  ben önlem olarak tüm varlıklardan biraz biraz pay ederek riski böldüm, duruma göre aralarında geçişler yapıp zararı minimize etmeye çalışacağım. belki de kazançlı çıkacağım. kolay nakite çevrilebilir varlıklara pay edin.
  
  tüketimi yavaşlatarak beklenti enflasyonunu kırmaya çalışıyorlar, seçimden sonra satışlar iyice düşecek ve derin resesyona gireceğiz. bakın amerikada resesyona girecek bahardan sonra, çünkü 3 yıllık ve 10 yıllık tahvil faizleri 13 aydır terse dönük, araştırın anlayacaksınız. malda durmak avantajlı olmayacak zira satamayınca taş mı yicez, yani nakit kraldır yılına giriyoruz. tasarruf etmek, küçülmeye gitmek, mecburiyet dışında harcama yapmamak daha önemli olacak.
  
  asla krediyle yatırım yapmamak lazım, en az %50 maliyetli parayı hangi karlı satış ile karşılayıp bir de üstüne para kazanacaksınız? üstelik satışlar düşecekken. yani işsizlik daha da patlayacak. seçim derdi olmayacağından siyasi bedeli olmadan kemer sıkma politikaları, kol kesme, acımasız piyasa şartları hepsi yaşanacak. (edit: mesela eşim ve bağlı olduğu ekip 20 kişiden 10 kişiye düşecek şekilde şubat 2024 itibariyle işten çıkarıldılar, bir çok sektörde türkiye ve dünyada da işten çıkarmalar hızla artıyor)
  
  konut-arsa:bu yıl itibariyle artık ikinci el araçlara ve konut-arsalara yatırım aracı olarak bakmıyorum, bunlarda gram altın bazında sert düzeltmeler başladı ve arkası gelecek. bu varlıklar 2024 sonu ve 2025 yılında çok daha az gram altın veya dolar kullanarak alınabilecek duruma gelecekler. aceleniz yoksa ihtiyacınızı öteleyin. yatırım için düşünüyorsanız 2. el araçların yatırım nesnesi olması dönemi artık sona ermiştir.
  
  örnek veriyorum yıl başında 3 milyon lira olan bir konut bugün pek artış gösteremeden 3.5 milyon liraya yükseldi. ama dolar karşılığı olarak bu ev yıl başında 165bin dolar iken şimdi 120bin dolarla düştü. evin fiyatı lira olarak artmış diye abi konut fiyatları yükseliyor, hani düştü diyordun diyen aptaldır.
  
  arsalarla ilgili çok kişinin bilmediği asıl önemli konu 31 mart 2024 yerel seçimlerinde istanbulun akp tarafından kazanılması halinde başlayacağı kesin olan kanal istanbul projesi öncülüğünde ülke sathında hazine arazilerinin imarlı olarak satışa çıkması için yapılan bir düzenleme var. bununla ilgili mehmet şimşek'in kaynak yaratma amaçlı satır arası açıklamaları da olmuştu. bu durum arsa arzını katlayacağı için ülke çapında zaten şişmiş olan ve konut fiyatlarının asıl yükselişinin sebebi olan arsa fiyatlarında döviz ve gram altın bazında büyük düşüşler yaşanacaktır. zaten yaşanmakta olan düşüş yıkıcı olmayan normal bir düzeltme hareketi olarak ilerliyor iken, insanların panikleyeceği ölçekte düşüşler yaşanmaya başlayabilir. elinde nakiti olanlar ise neredeyse bedavaya arsa toplamaya başlayacaklar.
  
  borsa: 2024 yılında faizler reel getiri konumuna gelmediği sürece borsayı kullanmadan enflasyona karşı durmak imkansız gibi bir şey. her zaman gecelik repoda duran(nemalandırma) bir vadesiz yatırım hesabında sermayem vardır, duruma göre hisse alıp-satarım.
  
  altın: risk almak istemeyenler gram altın alabilir, dolar almaya gerek yok, gram altın almak zaten aynı zamanda dolar almak demektir. bazı stopaj ve varlık vergisi ihtimalleri sebebiyle, ayrıca al-sat makas farkının azlığından dolayı fiziksel altın alınabilir. banka kasası kiralayıp saklarsınız. aynı sebepten dolayı dövizlerini de fiziksele geçirmeye başlayanlar çoğaldı. yani yastık altı oranı artıyor. borsa, fon, kripto gibi riskli ve bilgi isteyen, takip isteyen piyalarda işlem yapmaya hazır olmayan ya da yapamayacak durumda olan herkes için en iyi değer koruma aracı kolay ulaşılabilir olan ve mesela 2023 getirisi %75 olan altındır.
  
  döviz: illaki döviz alacaksanız euro alınabilir çünkü euro dolar paritesi 1,10 altında ve bu parite önümüzdeki yıllarda tekrar 1,25'lere doğru kademeli yükselebilir. bu da size ekstra dolar/altın kazandırır.
  
  merkez bankası seçimden sonra yeterince döviz toplayıp bir gecede varlık vergileri, devülasyon ve ekstra yüksek faiz gib gibi kararlarının alınacağı bir güne hazırlanacaktır, daha fazla ezileceğiz.
  
  kripto: mutlaka burda da bir miktar sermaye ayırın. 10 birim para ayırdıysanız bunun 4 birimi eth, kalan birer birimi de potansiyeli olan alt coinlere eşit pay edin ve 2025 yılına kadar ilgilenmeyin. çok yüksek bir çıkış yaşanırsa al-sat yapılır tabi.
  
  faiz: faiz haramdır safsatasını bir kenara bırakarak, buraya yatıracağınız paranın miktarı sizi enflasyona karşı hala korumayacak olsa bile eğer risk almayı ve neyi nasıl takip edeceğini bilmeyen biriyseniz yüksek oranda tutulabilir ama bana göre reel kazanç getirmeyen tüm faizler tuzaktır. gram altına pay edin kendinizi daha iyi, en güvenli yol bu. bunları okurken hala "ama faiz haramdır" diyen varsa, asıl haram olanın tefecilik olduğunu farketmesini dilerim. faiz bir çeşit "mal" olan paranın zamana göre değerlenme farkıdır. üretmiyorsan yüksek faiz ödersin, asıl günah olan üretim çeşitliliği kazanmadan kazandığından çok harcayan bir ekonomik modeli sürdürmeye çalışıp cari açık vermek ve parasızlıktan enflasyonun tetiklenmesine engel olamamaktır. merkez bankasının kasasını boşaltmaktır.
  
  bes: fonlarınızı kendiniz yönetmeyi biliyorsanız, becerebilirseniz aslında çok karlı bir yatırım aracıdır. 40 yaş ve üstüne tavsiye ederim zira 55 yaşında emekli olabiliyorsunuz ve en az 10 yıl yani en geç 45 yaşında hesabı açmış olmanız devletin verdiği %30 payı en verimli elde etme yöntemidir. %30 devlet katkısı olan kısım kötü yönetildiğinden enflasyona karşı biraz yenik düşen bir paya dönüşse de iyi bir oran.
  
  özellikle emekliliğe yaklaşan yılarda en üst sınırda devlet katkısı alacak kadar ödeme yaparak kısa vadede de %30'luk kazanç elde ediliyor.
  benim fon dağılımım şu an:%50-ate %25-bgl ve %25-ahc
  
  bes hakkında detay verdiğim entry: (bkz: #160282517)
  
  strateji:ben varlıklarımın toplam karşılığını her zaman dolar ile kıyaslıyorum, dolar miktarını artırmaya çalışıyorum. siz isterseniz gram altın karşılığı üzerinden takip edin. aldığınız ve alacağınız her ne ise eğer lira olarak takip edip yükseldi derseniz yanılırsınız, lira değer taşıma-karşılaştırma yapma aracı değildir, sadece türkiye'de geçerli bir takas aracıdır. rezerv para birimi olmayan, enflasyonlu bir para birimi ile değeri arttı azaldı gibi bir takip yapamazsınız.
  
  sonuç: türkiye gibi bir ülkede paranızı nasıl yöneteceğinizi öğrenmeniz şarttır, okullarımızda temel düzeyde finansal eğitim verilmesi gerekir. aslında insanlar parayı takip ederek bu ülkeye aslında kimin iyilik kötülük ettiğini hemen anlayabilir ve o gün geldiğinde her şey çok hızlı değişir. ama işte farkındalık o kadar düşük seviyede tutuluyor ki. adam okuduğunu anlamakta bile başarısız. bu yazının da başına bu gelecektir.
  
  kalıcı öneriler: bunlar size kalıcı olarak kendi kendinize yeten ve güçlü kılan kaynaklar olacaklar. finansal okur-yazarlığınızı artıracak kıymetli hesaplar var, ama hayatı daha doğru okumanızı, bireysel olarak daha güçlü olmanızı sağlayacak laflar eden insanlar var. size gerçekten faydalı bakış açısı kazandıracak mental katkısı olacak insanlar var, bunlardan bazılarını paylaşmak isterim, bazılarını anlamak zor, bazıları herkes için fayalı olacak genel doğruları anlatıyorlar, içlerinde düzenli youtube yayınları olanlar da var.
  
  -herşeyin efendisi, must takip: https://x.com/e507 (ayrıca sözlük yazarıdır)
  -dünya piyasaları dinamikleri: https://x.com/ekonomikocu
  -ekonomi finans stratejiler: https://x.com/vvitru
  -borsa ve ekonomi: https://x.com/karahanager
  
  -borsa ve finansal eğitim, gelişim: https://x.com/borsaninizinden >ibrahim babadağı'nın makalelerini mutlaka okuyun, bireysel olarak kendinizi kurtarmak için gerekli bakış açısını kazanmanıza çok faydası olacak.
  -fon-borsa, yatırım danışmanı: https://x.com/londralioglu
  -genel piyasalar ve borsa: https://x.com/vvitru
  
  -genel piyasa, halk dili: https://x.com/prideveteran1 + youtube
  -genel piyasa, halk dili: https://x.com/selcoin + youtube
  -genel piyasa, ücretli: https://x.com/pin_trader + ücretli youtube
  
  -kripto ve borsa ağırlıklı: https://x.com/teknikcihoca
  -kripto: https://x.com/kriptomevsimi
  -kripto: https://x.com/laevitas_tr
  
  eğitim önemli: her şey bir kenara, hayatınızı kalıcı olarak değiştirecek içerik mi aradınız, gerçek bir hazine: https://x.com/anlasekonomi + youtube
  
  tekrar: tekrar da fayda var, özellikle 31 mart 2024 yerel seçimlerinden sonraki döneme çok hazırlıklı ve dikkatli olunmalı, açılmayın dostlar, küçülün ve borçlanmayın. gelirler düşecek, tasarrufsuz atlatmak pek mümkün olmayacak.
  
  tavsiye entry: küreselleşme paradoksu
  
  edit: ayağını yorganına göre uzatmayan bir toplumuz. sürekli yorganı çekiştirip yırtıyoruz ve götümüz açıkta uyuyup iki de bir hasta (kriz) oluyoruz. 6 yaşından itibaren düzenli gelirinin en az 1/3'ünü her şartta biriktirmeyi ve yönetmeyi öğrenmiş insanlar olmamız ve yetiştirmemiz gerekiyor. tasarruf ederek sermaye biriktirmeyen toplumlar ayağa kalkamaz.
  
  hüzünlü bir hikaye yazıyoruz hepimiz.
  yorgunuz.
  
  "faiz sebep enflasyon sonuçtur" reis sözüne dair farklı bir bakış açısı için: (bkz: #159688529)